Leder is het materiaal bij uitstek om boeken mee te bekleden. Men heeft altijd verschillende soorten leer gebruikt, afhankelijk van het soort binding of tijdsperiode. Tegenwoordig wordt vooral geitenleer en in een enkel geval schapenleer of perkament gebruikt.
Voor de boekbinderij worden speciaal plantaardig gelooide huiden gebruikt, die de juiste stevigheid hebben. Leer is te koop in verschillende categorieën, al naar gelang de beschadigingen van de huid (merken, littekens). Het wordt verkocht per vierkante voet, een maat die meestal aan de achterkant staat vermeld. De huid heeft twee zijden: de buitenzijde is het meest compact; de binnenzijde, de vleeszijde genaamd, is meer fluweelachtig.
Aan de vleeszijde wordt de huid geschalmd of uitgedund, zodat het gemakkelijker te verwerken is als je een boek wil overtrekken.
Geitenleer
Dit is leer van de beste kwaliteit met een compacte vleeszijde en de buitenzijde heeft een nerf. Je kan het in vele kleuren en afwerkingen kopen, zowel met natuurlijke als met kunstmatige nerf. Het meest gebruikte type leer bij boekbinden is segrijn; dat is eersteklas kwaliteit, met een fijne nerf en het is zeer soepel.
Er wordt ook marokijn gebruikt, geitenleer uit Marokko, dat heeft een grovere nerf dan de Europese. Tegenwoordig noemt men alle geitenleer met grove nerf marokijn. Het is een gewaardeerde leersoort voor antieke bindingen.
Lams- of schapenleer
Van de gelooide huid komt een poreuze, slappe en weinig sterke leersoort. Het leer wordt bij het boekbinden gebruikt omdat het goedkoop is en omdat het zich leent voor verschillende afwerkingen en verfmiddelen. Het is nochtans moeilijk uit te dunnen en te vergulden. Het kan geverfd worden met ijzeroxide om boomvormen te creëren (Spaanse stijl). Het kan ook met heldere kleuren, meestal rood, groen, blauw en bruin, gemarmerd worden (Valenciaanse stijl).
Kalfsleer
Kenmerkend voor kalfsleer is de gladde buitenkant met nauwelijks een nerf. Het werd vroeger veel gebruikt bij het boekbinden en om die reden ook nu nog bij het restaureren. Gelooide kalfshuid wordt vaak gebruikt in de natuurlijke kleur.
Perkament
Dit komt van de huid van een lam, een geit of een koe die gelooid is met kalk. De fijnste perkamentsoort noemt men velijn en was oorspronkelijk afkomstig van ongeboren dieren. Dit materiaal is zeer moeilijk te bewerken, vooral vanwege de veranderingen als reactie op wisselende vochtigheidsgraden.
Suède
Oorspronkelijk was het de gelooide dierenhuid, maar tegenwoordig wordt hiermee de vleeszijde bedoeld. Het wordt vooral gebruikt als materiaal voor schutbladen of om de binnenkant van foedralen mee te bekleden.
ik mis varkensleer in dit verhaal. Vaker heb ik varkensleer gebruikt om boeken te binden. Mooi resultaat. Kenmerkend is de haarinplant, in groepjes van 3 staan de haren (borstels) in de huid. Het wordt ook voor kleding gebruikt.
Het wordt gemaakt van oosterse varkensrassen. Van Europese varkens kan je geen leer maken. De huid is te zwak en wordt als zwoerd aan het vlees gelaten.
Als een huid van koe of paard te ik is wordt hij in lagen gesneden. De buitenste laag met de leerkant kan heel dun gesneden worden voor handschoenen. De laag eronder wordt split genoemd en heeft geen haarkant, dus aan beide zijden suede. Van splitsuede maak ik boeken die los in de leren omslag wordt genaaid en niet gelijmd.
Dankjewel voor je aanvulling Bert!
Ik schreef dat een dikke huid van koe of paard gesplit kan worden. Het kan heel dun voor handschoenen en titelleer. Maar ook dikker uiteraard. Voor allerhande verwerkingen, boeken, kleding, schoenen enz.
Als een looierij huiden inkoopt dan ging hij vroeger er leer van maken en kwam in de voorraad. Tegenwoordig wordt er pas gelooid als er een bestelling is. Afhankelijk van het doel, Bv schoenen, kleding, dan worden huiden uitgezocht en een looiwijze gekozen. Het ene looimiddel geeft een stijve kwaliteit voor bv zoolleer. Dan worden de vezels opgevuld tijdens het looien. Een ander looimiddel bv chroomzout geeft een soepeler leer. Met groet, Bert
Waar kun je leer zoal vinden? Ik zou graag een boek binden in leer maar ik vind nergens waar ik leer kan kopen in niet al te grote hoeveelheden en aan een betaalbare prijs…
Heb je het ondertussen gevonden? Want ik zoek het ook.