Begin februari zag ik op facebook een berichtje verschijnen dat iemand een aantal mooi gebonden jaargangen Boekbehoudbericht & Vouwbeen weg deed. Ik was direct enthousiast, want dat zou een prima inspiratiebron kunnen zijn voor deze blog. Velen van ons en dan vooral de nieuwe boekbinders hebben die tijdschriften immers nooit gelezen en ze zijn tot nu toe ook niet digitaal beschikbaar. Daarom heb ik besloten om hier af en toe een artikel uit één van die oude tijdschriften te delen. Vandaag een eerste artikel, over tyvek.
De lol van Tyvek
Een revolutionair, nieuw materiaal heeft de grafische wereld stormenderhand veroverd. Je kunt erop drukken, verven, het bewerken, ermee binden. Tyvek! De mogelijkheden zijn nagenoeg onbeperkt!
Wat is Tyvek?
De fabrikant (Dupont) zegt er het volgende over: Tyvek wordt gemaakt van zuivere polyethyleenvezels, kriskras gelegd en samengeperst tot een opmerkelijk sterk, bedrukbaar materiaal. Het is ideaal voor toepassingen die in hoge mate van duurzaamheid vereisen.
Tyvek verenigt de vele mogelijkheden van papier, film en textiel in zich. Het materiaal wordt reeds met succes gebruikt voor een groot aantal toepassingen. Te denken valt daarbij aan etiketten, al dan niet zelfklevende labels, spandoeken, uithangborden en landkaarten.
Ook voor de boekbinder zijn er vele toepassingsmogelijkheden
- Bindmateriaal: uitstekend geschikt voor slappe en harde banden. Tyvek combineert goed met stijfsel en PVA en hoeft slechts in geringe mate geperst te worden.
- Verven: meng stijfsel met acrylverven en smeer het erop. Veeg vervolgens de overtollige verf weg en je krijgt een mooi, onregelmatig gekleurd effect. Het droogt zeer snel.
- Gekleurd stijfselpapier: dikke stijfsel met verf dik opbrengen en vervolgens structuur aanbrengen in die laag. Een en ander behoeft een wat langere droogtijd, maar de dikke verf droogt vlak en gelijkmatig op, anders dan op papier.
- Foliedruk: bijna alle folies kunnen er - bij een vrij lage temperatuur - op worden aangebracht.
- Drukwerk: letterdruk, zeefdruk, fotokopie, laserdruk! Alles werkt!
- Naaibandjes: je kunt er - omdat tyvek zo dun en uitzonderlijk sterk is - uitstekend naaibandjes van snijden. Voor echt bibliofiel en conserveringswerk is het gebruik ervan echter niet aan te bevelen. Op de lange duur kan het in lagen uiteen vallen.
- Als ‘perkament’: misschien wel de meest opwindende gebruiksmogelijkheid. Je kunt er prachtig namaakperkament van maken. Verf de tyvek met perkamentkleurige acrylverf. Veeg de overtollige verf weg en je krijgt een materiaal met dezelfde geaderde structuur, dezelfde vloeiende onregelmatigheid van kleur en hetzelfde zachtglanzende gevoel. Cacheer het papier voor een slappe of halfslappe band en het lijkt verbluffend veel op het echte werk.
Experimenteer ermee! Er zijn nog tal van andere toepassingsmogelijkheden denkbaar op het gebied van de boekkunst. Bij harmonicabindingen bijvoorbeeld. Als opbergvak (tyvek laat zich goed vouwen), als klep of als veter voor een reeks alternatieve boekconstructies. Geef uw verbeelding de ruimte!
Dit artikel is oorspronkelijk in het Engels geschreven door Dominic Riley en verschenen in Designer Bookbinders Newsletter - summer 2003.
De vertaling en bewerking door Fred Kroon is verschenen in Vouwbeen 2003, jaargang 14 nummer 4.
Tyvek kleuren met acrylverf
In Tooling around with Tyvek laat Elissa Campbell zien hoe ze de beide kanten van een vel tyvek kleurt met acrylverf.
After the Tyvek dried, I rubbed in two more layers of paint until I felt it was dark enough. I added more water and some white paint to the leftover black mixture to create the medium grey. I applied three layers of the the medium grey paint. Lastly, I added more water and white paint to the grey mixture to create the light grey. I only applied one layer of the lighter paint.
Als de tyvek na een eerste laag droog was, bracht ze nog twee extra lagen aan tot ze vond dat het donker genoeg was. Daarna heeft ze nog geëxperimenteerd met het kleurmengsel om het lichter te maken. Het resultaat zie je in de foto hieronder.
© foto Elissa Campbell
Ook Ellen Golla van Paper Chipmunk vertelt in haar blogbericht Tyvek Tinting hoe ze vellen tyvek kleurde met een mengsel van acrylverf, met volgend resultaat:
Ben geïnteresseerd in Tyvec voor boekbinden.
Waar te koop?
Afmetingen? Op rol? In bladen? Zijn er verschillende diktes?
Ik heb een vel van 70cm x100cm gekocht bij De Gouden Pluim in Gent. Ondertussen heb ik ontdekt dat het ook te koop is bij Atelier K5.
Het is verkrijgbaar in vellen en in verschillende diktes.
Bedankt voor de Tyvec informatie. Ik loop binnenkort eens binnen bij de Gouden Pluim en bij Atelier K5.
Heb je ervaring met de hechting van de courante boekbindlijmen op Tyvec? Voorkeur voor een bepaald type lijm?
Beste Henri,
Ik heb er zelf nog geen ervaring mee, maar dit is wat Dupont zelf (de uitvinder van Tyvek) op zijn website zet:
“Glueing
A number of adhesives can be used to glue Tyvek®, either to itself or to other substrates. In general, water-based adhesives that provide quick tack and fast drying are preferred. However, the first step in choosing an adhesive is to determine how it will react with Tyvek®. Laboratory testing is the best way to make this determination.
Natural-product adhesives based on starch, dextrin, casein or animal by-products are preferred to synthetic-based adhesives. Synthetic adhesives often contain low-molecular-weight materials that can act as solvents at elevated temperatures and cause swelling and wrinkling. Hot animal glue is an excellent adhesive for adhering Tyvek® to paperboard. Water-based synthetic lattices also bond Tyvek® to itself and a variety of substrates. Ethylene/vinyl acetate adhesives are especially useful, as are the acrylic pressure-sensitive adhesives. Solvent-based single-component polyurethane adhesives provide optimum adhesion (lap and shear), flexibility and water-resistance for adhering Tyvek® to itself and a variety of substrates.
Hot-melt adhesive technology has been amply demonstrated in a number of applications involving Tyvek®, including the construction of desiccants, envelopes, and medical packaging. Care must be exercised in adhesive selection and consultation with the adhesive manufacturer is recommended.”
Henri,
Ik ben in het bezit van Tyvek enveloppen.
Als je die opensnijdt en de plakranden verwijdert krijg je een vel Tyvek van 30×20 cm, dus A4 formaat
Het vel is 0,14 mm dik.
Voor de liefhebbers?
Mocht u er nog van hebben dan wil ik wel eens contact met u hierover.
Met vr groet,
Johan
Johan Hermans
+32 0468/28.34.87